استفاده درست از گياهان در شرايط سخت به شناخت صحيح آنها بستگي دارد .
شناختن گياهان سمي به همان اندازه مهم است كه شناختن گياهان خوراكي مهم است .
شناخت گياهان سمي سبب مي شود كه به شما كمك شود تا از آسيب ديدن از جانب آنها در امان باشيد .
چگونه گياهان ايجاد مسموميت مي كنند ؟
گياهان عموماً بوسيله موارد زير ايجاد مسموميت مي كنند :
● خورده شدن . وقتي كه يك فرد بخشي از يك گياه سمي را بخورد .
● تماس . وقتي كه يك فرد با گياه سمي تماس پيدا كند و اين تماس سبب ايجاد التهاب پوستي شود .
● جذب كردن يا استنشاق كردن . وقتي كه يك فرد سم را از طريق پوست يا تنفس جذب كند
■ ميزان مسموميت گياهان از جزئي تا كُشنده مي باشد . سؤالي كه همواره مطرح است كه « چگونه يك گياه سمي مي باشد » پاسخ گويي به اين سؤال مشكل مي باشد ، زيرا :
● بعضي گياهان براي سمي بودن نيازمند اين هستند كه مقدار زيادي از آنها مصرف شود در حالي كه بعضي ديگر حتي با مقدار بسيار اندكي توليد مرگ مي كنند .
● تمامي گياهان به سبب شرايط ، رشدي متفاوت دارند و تفاوتهاي زير گونه اي كه با همديگر دارند كه مقدار سميّت متفاوتي را نشان مي دهد .
● ميزان مقاومت افراد در مقابل مواد سمي نيز متفاوت است .
● بعضي افراد ممكن است به گياه خاصي حساس تر باشند .
● بعضي اشتباهات متداول در مورد گياهان سمي عبارتند از :
● نگاه كردن به حيوانات و خوردن هر چيزي كه آنها مي خورند ، بيشتر مواقع اين روش درسـت است اما بعضي حيوانات مي توانند گياهاني را بخورند كه براي انسان سمي هستند .
● جوشاندن گياه به تصور اين كه تمامي سموم از بين مي روند . جوشاندن بسياري از سموم را نابود مي كند اما نه همه را .
● گياهان قرمز رنگ سمي هستند . بعضي گياهان كه قرمز هستند سمي مي باشند اما همه اينطور نيستند .
نكته اي كه در اينجا مطرح است اين است كه هيچ قانون كلي وجود ندارد كه براي شناسايي همه گياهان سمي كاربرد داشته باشد . شما بايد سعي كنيد هر چه بيشتر در مورد گياهان به دانش خود بيفزاييد .
درباره گياهان
اين به نفع شماست كه هر چه مي توانيد نسبت به گياهان به دانش خود بيفزاييد . بسياري از گياهان سمي شبيه هم خانواده هاي غيرسمي خود يا ساير گياهان خوردني هستند . براي مثال گياه شوكران كبير بسيار شبيه به هويج وحشي مي باشد . بعضي گياهان فقط در فصول خاص يا مراحل رشد خاص قابل خوردن هستند و در ساير مراحل رشد غير خوراكي دارند . مثلاً برگهاي سرخ دانه وقتي كه تازه شروع به رشد كرده اند خوراكي مي باشند ، اما اين سريع سمي مي شود . بعضي گياهـان و ميوه هاي آنان را فقط زماني مي توانيد بخوريد كه رسيده باشند . مثلاً ميوة رسيده پدوفيلوم ( گياهي بومي آمريكاي شمالي با ميوه هاي زرد رنگ تخم مرغــي شكل از تيره زرشـك ) خوراكـي است اما ساير بخش هاي آن و ميوه نارس آن سمي مي باشد . بعضي گياهان هر دو بخش سمي و غير مسي را دارا مي باشند . سيب زميني و گوجه فرنگي گياهان خوراكي متداولي هستند اما بخش هاي سبز آنها سمي مي باشند .
بعضي گياهان بعد از پژمرده شدن سمي مي شوند . مثلاً وقتي كه آلبالو شروع به پژمرده شدن مي كند ، هيدرسيانيد اسيد در آن زياد مي شود . روش هاي آماده سازي ويژه بعضي گياهان را كه به طور خام سمي مي باشند به صورت غيرسمي در مي آورد . شما مي توانيد تكه هاي نازك خشك شده گياه آريسانماسه برگي از تيره گل شيپوري را بخوريد ( خشك كردن گياه ممكن است يك سال طول بكشد ) اما نوع خشك شده آن سمي است .
قبل از ورود به شرايط سخت ، نحوه شناسايي و استفاده از گياهان را ياد بگيريد . بعضـي منابع اطلاعاتي درباره گياهان عبارتند از كتابها ، كتابچه ها ، فيلم ها ، آموزش هاي طبيعي ، باغ هاي گياهي ، بازارهاي محلي و بوميان محل . از همه منابع موجود اطلاعات جمع كنيد ، زيرا بيشتر منابع اطلاعات مورد نظر را به طور جامع ندارند .
قوانين اجتناب از گياهان سمي
بهترين خط مشي اين است كه فرد قادر باشد با ديدن گياه آن را تشخيص دهد و هيچ شكي نداشته باشد و تمامي مزايا و مضرات گياه را بداند . بيشتر مواقع اين غير ممكن است . اگر شما اطلاعات مختصري نسبت به گياهان محل داريد يا اصلاً هيچ اطلاعاتي نداريد ، از قانون « امتحان خوراكي بودن جهاني » استفاده كنيد . اما هميشه به خاطر داشته باشيد :
● از تمامي قارچها پرهيز كنيد . شناسايي قارچ ها مشكل است و نياز به تخصص دارد . بعضي قارچ هاي سمي نيز سريعاً فرد را مي كُشد . بعضي سموم قارچي نيز هيچ پادزهري ندارند . دو نوع عمومي سموم قارچي ، سموم حمله كننده به دستگاه هاضمه و سموم حمله كننده به سيستم عصبي مركزي مي باشند .
● تا زماني كه لازم نيست گياهان را لمس نكنيد و با آنها تماس نداشته باشيد .
تماس هاي پوستي
تماس پوستي با گياهان معمولاً سبب مشكلات زيادي مي شود . اثر اين تماس ها مزمن ، پخش شونده بواسطه خاراندن و اگر تماس در اطراف منطقه چشم باشد بسيار خطرناك است . اكثـراً تماس سم بصورت يك روغن مي باشد كه با تماس يافتن با گياه بر روي پوست مي افتد . اين روغن ممكن است بر روي تجهيزات بريزد و سپس با تمام بدن با تجهيزات روي بدن ايجاد مشكل كند . هرگز گياه سمي را نسوزانيد . زيرا دودي كه ممكن است توليد شود به اندازه خود گياه مضر است . وقتي كه بدن عرق كرده است ، خطر اين مواد سمي بيشتر است . عفونت ممكن است موضعي باشد يا در بدن پخش شود .
عوارض ممكــن است چند ساعت يا چند روز بعد ظاهر شود . عوارض و علائم مي توانند شامل سوزش ، خارش . سرخي ، التهاب و تاول باشد.
وقتي كه شما ابتدا با گياهي سمي برخورد مي كنيد يا اولين علائم مسموميت ظاهر شد ، سعي كنيد تا روغن را با استفاده از آب سرد و صابون بشوييد و از روي بدن پاك كنيد . اگر آب در دسترس نيست پوست خود را با خاك و شن پاك كنيد . البته اگر تاول ها زده است از خاك براي پاك كردن استفاده نكنيد . خاك و شن ممكن است تاول ها را باز كند و بدن در معرض عفونــت قرار گيــرد . بعـد از آن كه روغن را پاك كرديد محل را خشك كنيد . شما مي توانيــد با محلول تانيك اسيد محل را بشوييد و براي درمان پوست بر روي آن گل حنا بماليد . شما مي توانيد تانيك اسيد را از پوست بلوط بگيريد .
گياهان سمي كه ايجاد عوارض پوستي مي كنند عبارتند از :
● گياه پيچ گرمسيري استيزولوبيوم از تيره پروانه واران
● سماق بومي آمريكاي شمالي از تيره سماقيان
● سماق سمي بومي غرب آمريكاي شمكالي
● درختچه مردابي سماق
● درخت رنگاس
● گياه گل پيچ شيپروي گل درشت
مسموميت بر اثر خوردن سم
چنين مسموميتي مي تواند به اندازه اي خطرناك باشد كه سريعاً به مرگ بينجامد . تا زماني كه گياه را كاملاً نشناخته ايد آن را نخوريد . يك ليست از گياهان خوراكي همواره همراه داشته باشيد.
علائم و عوارض ناشي از خوردن سموم مي تواند شامل تهوع ، استفراغ ، اسهال ، دل درد ، كاهش ضربان قلب و تنفس ، سردرد . خشكي دهان ، بيهوشي ، كوما و مرگ باشد .
اگر شما شك كرديد كه گياهي سمي بوده باشد ، سعي كنيد كه مواد سمي را از دهان مصدوم و معده آن هر چه سريعتر تخليه كنيد . براي به هم زدن حال فرد مصدوم پشت گلو را بخارانيد يا به مصدوم آب شور گرم غليظ بدهيد . اگر به هوش باشد سم را با استفاده از مقادير زيادي آب يا شير در صورت به هوش بودن مصدوم جايگزين كنيد .
گياهان زير در صورت خورده شدن ايجاد مسموميت مي كنند :
● گياه كرچك (تمام اجزا سمی هستند
.
● سنجد تلخ یا خولان
● گياه سوراخ دار زيگادنوس از تيره سوسن ها
● گياه هيپومان مانسينلا با ميوه اي سمي و آلويي شكل
● خرزهره مديترانه اي
● پانجي
● گياه شوكران آبي و شوكران كبير
● پيچ چشم خروس
● درخت استركنين از تيره لوگانياسه